Ανταποκρίνομαι σε …εναγώνιο αίτημα αγαπημένης μου μαθήτριας και νυν φοιτήτριας. (Δάσκαλε, θέλω να διαβάσω ποίηση. Πώς να ξεκινήσω; Τι να διαβάσω; Βοήθεια!
Κατά καιρούς δέχομαι παρόμοια αιτήματα από πολλούς μαθητές μου και γνωρίζω άριστα πως πολλοί ακόμη δεν καταπιάνονται με την ποίηση από τον φόβο πως δεν θα την καταλάβουν.
Δίνω λοιπόν εδώ έναν οδικό χάρτη για την προσέγγιση της ποίησης.
Κατ’ αρχάς χρειάζεται ένα θεμελιώδες βοήθημα που θα λύνει με επαρκή μα και εύληπτο τρόπο όλα τα θεωρητικά και αισθητικά προβλήματα που θα εμφανίζονται
Εν συνεχεία επιβάλλεται να μελετήσει ο νεοπροσήλυτος στη μαγεία της ποίησης τους πολύ βασικούς σταθμούς. Μιλώ για τους ποιητές εκείνους που χάραξαν σε κάθε διαφορετική εποχή νέους δρόμους με πρωτοπόρες επιλογές και πειραματισμούς που επιδοκιμάστηκαν από τους ομοτέχνους τους και ακολουθήθηκαν.
Τέλος, θα χρειαστεί να επανέλθει σε κάθε ποιητική σχολή και να διαβάσει τους ποιητές που φωτίστηκαν από τον πρωτοπόρο της σχολής τους και τον ακολούθησαν.
Εκτός λογικής σειράς, γιατί αυτό θα έπρεπε να γίνει πρώτο, θα εντρυφήσει στους μεγάλους Ευρωπαίους ποιητές από τον Μίλτον, τον Μπλέικ κι έπειτα. Έτσι θα αποκτήσει ολοκληρωμένη εποπτεία της ποιητικής περιπέτειας.
Δίνω λοιπόν εδώ τα θεμελιώδη εργαλεία και κατευθύνσεις για την προσέγγιση της ποίησης.
θεμελιώδες βοήθημα που θα πρέπει να γίνει το ευαγγέλιο όποιου αποφασίσει να εισέλθει στους ποιητικούς λειμώνες είναι το βιβλίο της
Αγάθης Γεωργιάδου “Η ποιητική περιπέτεια” (εκδ. Μεταίχμιο)
Δύσκολα θα βρει κανείς ένα βιβλίο που τόσο ευσύνοπτα θα εισαγάγει τον αναγνώστη της ποίησης στο ποιητικό θαύμα. Δεν μιλώ βεβαίως για τους φιλολόγους, που μπορούν με αυτό το εργαλείο να εξοικονομήσουν πολλά πολλά χρήματα.
Πολύ βασικοί σταθμοί της νεοελληνικής ποίησης:
1.1 Διονύσιος Σολωμός: Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Πόρφυρας
1.2 Ανδρέας Κάλβος : Ωδές (από τις 20 ωδές διαλέξτε για πρώτη επαφή 3-4)
2.1 Κωστής Παλαμάς: Η Φλογέρα του Βασιλιά (εκδ. Μπίρη, τα Άπαντα)
3.1 Κωνσταντίνος Καβάφης: Άπαντα (τα 154 ποιήματά του) (εκδ. Ίκαρος)
3.2 Μιλτιάδης Μαλακάσης: Συντρίμματα (εκδ. Πατάκη, Τα ποιήματα)
4.1 Άγγελος Σικελιανός:(από την ανθολογία)
4.2 Κώστας Βάρναλης:Το φως που καίει, Σκλάβοι Πολιορκημένοι
4.3 Λάμπρος Πορφύρας:από την ανθολογία)
4.4 Κώστας Καρυωτάκης Τα Ποιήματα (1913-1928), Εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ
5.1 Γιώργος Σεφέρης Τα ποιήματα (εκδ. Ίκαρος)
5.2 Οδυσσέας Ελύτης Προσανατολισμοί, Άξιον εστί (για αρχή μόνο)
5.3 Γιάννης Ρίτσος: Τέταρτη διάσταση, Επιτάφιος, Ρωμιοσύνη (για αρχή μόνο)
5.4 Ανδρέας Εμπειρίκος (από την ανθολογία)
5.5 Νίκος Εγγονόπουλος: Τα κλειδοκύμβαλα της σιωπής (Ίκαρος)
6.1 Μανόλης Αναγνωστάκης: Τα ποιήματα
6.2 Τάσος Λειβαδίτης: Ποίηση (3 τόμοι) (εκδ. Κέδρος)
6.3 Τίτος Πατρίκιος: Ποιήματα (4 τόμοι) (εκδ.Κέδρος)
6.4 Τάκης Σινόπουλος: Συλλογή (2 τόμοι) (εκδ. Ερμής)
6.5 Νίκος Καρούζος:Τα ποιήματα (2 τόμοι) (εκδ. Ίκαρος)
6.6 Άρης Αλεξάνδρου: Ποιήματα 1941-1974 (εκδ. Ύψιλον)
6.7 Μίλτος Σαχτούρης: Ποιήματα(3 τόμοι) (εκδ.Κέδρος)
6.8 Κώστας Μόντης: Ποίηση (3 τόμοι) (εκδ.Ίδρυμα Λεβέντη)
6.9 Γιώργης Παυλόπουλος: Ποιήματα 1943-1997 (εκδ. Νεφέλη)
6.10 Κική Δημουλά: Ποιήματα (εκδ. Ίκαρος)
6.11 Ντίνος Χριστιανόπουλος:Ποιήματα (εκδ. Ιανός)
6.12 Έκτωρ Κακναβάτος: Ποιήματα (2 τόμοι) (εκδ. Άγρα)
6.13 Νάνος Βαλαωρίτης: Ποιήματα (2 τόμοι) (εκδ. Ύψιλον)
7.1 Μιχάλης Γκανάς: Ποιήματα 1978-2012 (εκδ. Μελάνι)
7.2 Λευτέρης Πούλιος: Ποιήματα Επιλογή 1969-1978(εκδ.Κέδρος)
7.3 Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Ο Δύσκολος Θάνατος (Νεφέλη)
7.4 Νάσος Βαγενάς: Σκοτεινές μπαλλάντες και άλλα ποιήματα (εκδ.Κέδρος)
7.5 Χριστόφορος Λιοντάκης: Στο τέρμα της πλάνης (εκδ. Καστανιώτης)
7.6 Γιώργος Χρονάς: Τα ποιήματα 1973 – 2008 (εκδ. Οδός Πανός-Σιγαρέτα)
Για την εύρεση ποιημάτων ποιητών που προτείνω από ανθολογία υπάρχει η πιο σημαντική ανθολογία της ελληνικής ποίησης που είναι:
Η ελληνική ποίηση. Ανθολογία – Γραμματολογία. 1977-2002. 6 τόμ. Αθήνα: Σοκόλης
Από αυτήν μπορεί κανείς να πάρει έναν μεμονωμένο τόμο. Ψάξτε το έργο και θα εντυπωσιαστείτε από την ποιότητά του. Ακριβό αλλά πολύτιμο.
Κλείνω το σημείωμα αυτό λέγοντας πως μπορεί κάποιος να αρχίσει επιλέγοντας έναν συγγραφέα από κάθε αρχικό αριθμό. π.χ. 1. Σολωμός, 2. Παλαμάς, 3. Καβάφης, 4. Καρυωτάκης, 5. Σεφέρης, 6. Αναγνωστάκης ή Δημουλά, 7. Γκανάς και αφού γνωρίσει αυτούς, να ξανακάνει τη διαδρομή από την ομάδα 1 προς την ομάδα 7.
Λείπουν πολλοί νεότεροι ποιητές, που ακόμη δημιουργούν και έχουν πολλά να προσφέρουν, αλλά για αυτούς και εγώ χρειάζομαι περισσότερο διάβασμα και η πρότασή μου χρειάζεται πολλή δουλειά ακόμη. Θα το κάνω εν ευθέτω χρόνω.
Τέλος, δεν έχω προτείνει ξένη ποίηση και από αυτήν την άποψη η πρόταση αυτή εδώ μοιάζει λειψή. Το γνωρίζω και θα επανέλθω και σε αυτό.